T3 در آزمایش خون
تفسیر آزمایش T3: رنج نرمال، عوارض بالا بودن و نشانه‌های پایین بودن آن
T3 در آزمایش خون (مخفف تری یدوتیرونین)، یکی از هورمون‌های تیروئیدی است که توسط غده تیروئید تولید می‌شود. این هورمون نقش بسیار مهمی در تنظیم متابولیسم و فرآیندهای بیولوژیکی بدن دارد. در این مقاله به بررسی میزان نرمال T3 در آزمایش خون، تفاوت آن با T4، عوارض بالا بودن T3 و نشانه‌های پایین بودن آن می‌پردازیم.
در یک نگاه
- T3 یکی از هورمون‌های تیروئیدی است که نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارد.
- آزمایش T3 برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید و تشخیص اختلالات تیروئیدی انجام می‌شود و باید در کنار آزمایش TSH و T4 تفسیر شود.
- رنج نرمال Total T3 در خون معمولاً بین 80 تا 200 نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL) و Free T3 بین ۱۳۰ تا ۴۵۰ پیکوگرم در دسی‌لیتر (pg/dL) است.
- بالا بودن T3 می‌تواند نشان‌دهنده‌ی پرکاری تیروئيد و پایین بودن آن می‌تواند نشان‌دهنده‌ی کم‌کاری تیروئيد باشد.
T3 در آزمایش خون چیست؟
هورمون‌های تیروئیدی شامل دو نوع اصلی هستند: تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4). تفاوت اصلی این دو هورمون در تعداد اتم‌های ید موجود در ساختار آن‌هاست؛ T3 سه اتم ید دارد، در حالی که T4 چهار اتم ید دارد. T4 هورمون پیش‌ساز است که طی فرآیندی به نام دیدیناسیون (deiodination) به T3 تبدیل می‌شود1.
بنابراین غده تیروئيد عمدتاً T4 تولید می‌کند که بیشتر آن در بافت‌ها به T3 تبدیل می‌شود و در نهایت این هورمون نقش کلیدی در تنظیم متابولیسم بدن ایفا می‌کند. این هورمون بر سرعت واکنش‌های شیمیایی در سلول‌ها تاثیر می‌گذارد و مصرف انرژی، تولید گرما، و استفاده از مواد مغذی را تنظیم می‌کند. همچنین این هورمون بر رشد و توسعه سلول‌ها، عملکرد قلب، و سیستم عصبی نیز تاثیرگذار است2.
چرا آزمایش T3 انجام می‌شود؟
آزمایش T3 برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید و تشخیص اختلالات تیروئیدی انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً در صورت وجود علائم پرکاری یا کم‌کاری تیروئید، یا برای نظارت بر درمان‌های تیروئیدی، تجویز می‌شود.
با این حال، این آزمایش برای بررسی عملکرد تیروئيد در مراحل اولیه مناسب نیست و بهتر است در مراحل اول صرفاً آزمایش TSH و نیز آزمایش T4 تجویز شوند. چرا که در کم‌کاری تیروئید ابتدا TSH بالا می‌رود سپس T4 کاهش می‌یابد و در مراحل انتهایی ممکن است T3 نیز کاهش پیدا کند. لذا چک کردن T3 در مراحل ابتدایی می‌تواند پزشک را به اشتباه بیندازد3.
رنج نرمال T3 در آزمایش
میزان نرمال و طبیعی Total T3 در خون معمولاً بین ۸۰ تا ۲۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL) و مقدار نرمال Free T3 در آزمایش خون بین ۱۳۰ تا ۴۵۰ پیکوگرم در در دسی‌لیتر (pg/dL) است. البته این محدوده ممکن است بسته به آزمایشگاه و روش اندازه‌گیری کمی متفاوت باشد4.
عوارض بالا بودن T3 در آزمایش خون
سطح بالای T3 در خون معمولاً نشان‌دهنده پرکاری تیروئید (هیپرتیروئيدی) است. این حالت می‌تواند به علت بیماری‌های تیروئیدی مانند گریوز (در بیماران معمولاً آزمایش Anti TPO نیز مثبت است)، مصرف بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی (به عنوان مثال، مصرف لووتیروکسین)، یا توده‌های تیروئیدی (ندول‌های تیروئید) باشد.
پرکاری تیروئید می‌تواند علائم و عوارض زیادی داشته باشد. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد5:
- افزایش ضربان قلب
- تعریق زیاد
- کاهش وزن ناگهانی
- اضطراب
- عدم تحمل گرما
- نازک شدن موها
- بی‌قراری
پایین بودن T3 در آزمایش خون نشانه چیست؟
سطح پایین T3 در خون معمولاً نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی) است. این حالت می‌تواند به علت بیماری‌هایی مانند هاشیموتو (در بیماران معمولاً آزمایش Anti TPO نیز مثبت است)، کمبود ید، یا داروهای ضد تیروئید (نظیر متی‌مازول) باشد6.
کم‌کاری تیروئيد و پایین بودن سطح T3 می‌تواند نشانه‌های زیادی داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی مزمن
- افزایش اندک وزن
- احساس سرما
- افسردگی
- ریزش مو و ابرو
- خشکی پوست
عوامل تاثیرگذار بر سطح T3: بیماری‌ها، داروها و بارداری
- برخی داروها و مکمل‌ها می‌توانند بر سطح T3 در خون تاثیر بگذارند. به عنوان مثال آمیودارون، گلوکوکورتیکوئیدها (نظیر دگزامتازون) و بتابلاکرها (نظیر پروپرانولول) می‌توانند مانع از تبدیل T4 به T3 شوند و به این ترتیب سطح T3 را کاهش دهند.
- بیماری‌ها و شرایط خاصی مانند بیماری‌های کبدی، اختلالات تغذیه‌ای، و استرس می‌توانند بر سطح T3 تاثیر بگذارند. همچنین، دوران بارداری و تغییرات هورمونی نیز می‌توانند منجر به تغییرات در سطح T3 شوند7.
تفسیر آزمایش T3 در کنار TSH و T4
آزمایش T3 به تنهایی برای تشخیص اختلالات تیروئيدی استفاده نمی‌شود و حتماً باید در کنار TSH و T4 تفسیر شود. در جدول زیر به خوبی این سه آزمایش تفسیر شده‌اند:
| TSH | T4 | T3 | وضعیت تیروئید |
|---|---|---|---|
| پایین | بالا | بالا | پرکاری تیروئید |
| پایین | نرمال | بالا | پرکاری تیروئید ناشی از T3 |
| بالا | پایین | نرمال | کم‌کاری تیروئید |
| بالا | پایین | پایین | کم‌کاری تیروئید شدید |
| مرزی | نرمال | نرمال | کم‌کاری تیروئید غیربالینی |
نحوه انجام آزمایش
آزمایش T3 یک آزمایش خون ساده است که برای اندازه‌گیری سطح هورمون تری یدوتیرونین در خون انجام می‌شود. برای این آزمایش، نمونه خون از ورید بازو گرفته می‌شود و به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
آمادگی‌های لازم پیش از انجام آزمایش
قبل از انجام آزمایش T3، معمولاً نیاز به آماده‌سازی خاصی نیست. اما بهتر است پزشک را از مصرف داروها و مکمل‌هایی که ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارند، مطلع کنید. همچنین برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.
نتیجه‌گیری
کنترل سطح T3 برای حفظ سلامت عمومی بدن بسیار مهم است، بالا بودن آن می‌تواند نشانه‌ی پرکاری تیروئيد و پایین بودن آن نشانه‌ی کم‌کاری تیروئید باشد که عوارض زیادی را به همراه دارد. بنابراین بر اساس بعضی منابع، این آزمایش یکی از مهم‌ترین آزمایشات تیروئید برای بررسی اختلالات تیروئیدی می‌باشد.
منابع مقاله
- Engler, D., & Burger, A. G. (1984). The deiodination of the iodothyronines and of their derivatives in man. Endocrine reviews, 5(2), 151-184. ↩︎
- Moreno, M., de Lange, P., Lombardi, A., Silvestri, E., Lanni, A., & Goglia, F. (2008). Metabolic effects of thyroid hormone derivatives. Thyroid, 18(2), 239-253. ↩︎
- Dayan, C., & Panicker, V. (2018). Management of hypothyroidism with combination thyroxine (T4) and triiodothyronine (T3) hormone replacement in clinical practice: a review of suggested guidance. Thyroid research, 11, 1-11. ↩︎
- Andersen, S., Pedersen, K. M., Bruun, N. H., & Laurberg, P. (2002). Narrow individual variations in serum T4 and T3 in normal subjects: a clue to the understanding of subclinical thyroid disease. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 87(3), 1068-1072. ↩︎
- Franklyn, J. A. (1994). The management of hyperthyroidism. New England Journal of Medicine, 330(24), 1731-1738. ↩︎
- Chiovato, L., Magri, F., & Carlé, A. (2019). Hypothyroidism in context: where we’ve been and where we’re going. Advances in therapy, 36, 47-58. ↩︎
- Moleti, M., Trimarchi, F., & Vermiglio, F. (2014). Thyroid physiology in pregnancy. Endocrine Practice, 20(6), 589-596. ↩︎
